Basiskennis LED

In de manier van licht opwekken verschillen LED’s totaal van de bekende gloei -en halogeenlampen, spaarlampen, Tl-buizen en gasontladingslampen. Dat betekent ook dat LED’s op een heel andere wijze aangesloten moeten worden en andere eisen stellen aan de voedingen, trafo's of led drivers.

LED-driver versus halogeentrafo

De lichtstroom van een Led wordt nu bepaald door de stroomsterkte door erdoor heen loopt. Hoe hoger de stroomsterkte, hoe meer licht de LED zal geven. Maar ook zal de LED daardoor steeds heter worden. Inderdaad LED’s worden warm, net als gloei -en halogeenlampen. Alleen worden ze niet super heet. Warmte is evenwel de grootste vijand van LED’s. Want als de temperatuur in de LED zelf met 10oC stijgt, dan halveert zijn levensduur! Zomaar even een hoge stroomsterkte door de LED jagen om lekker veel licht te krijgen is dus niet verstandig.
De stroomsterkte moet ook zeer constant zijn, anders gaat de Ledlamp flakkeren zoals een kaars in wind. Er zijn dus twee redenen waarom we een apparaat nodig hebben die zorgt voor én (a) de juiste stroomsterkte én (b) een constante stroomsterkte. Dit apparaat noemen we in vakjargon een LED-driver. Als product lijkt het als twee druppels water op een halogeentrafo, maar elektronisch zijn het compleet verschillende producten. Een LED-driver levert een constante stroomsterkte, terwijl een halogeen trafo een constante spanning levert. Door veranderingen in de spanning zal een halogeenlamp gaan flakkeren als een kaars in de wind, dus moet een halogeentrafo juist een constante spanning leveren. Dat is tegenovergesteld aan wat de LED-driver moet doen!

LED-driver eigenschappen

Een LED-driver laat zich in eerste instantie beschrijven door de stroomsterkte in mA (1 mA = 1/1000 A) die de driver kan leveren aan de LED. Er zijn een aantal veel voorkomende waarden: 350 mA, 500mA, 700mA, 1.050mA en 1.400mA. Er bestaan nog veel meer stroomsterkten dan in dit rijtje genoemd wordt, maar dat zijn wel de meest voorkomende waarden. Hoe lager de stroomsterkte waarop een LED bedreven wordt, hoe lager de temperatuur in de LED zelf en dat betekent in potentie een langere levensduur dan één die op een hogere stroomsterkte bedreven wordt. Door een LED op een hogere stroomsterkte te bedrijven, ontstaat extra warmte. Die extra warmte moet afgevoerd worden door een koellichaam (jargon: heatsink) met een groter koelvermogen. Omdat die heatsinks vast gemaakt zijn aan de LED’s is het koelvermogen dus ook vastgelegd tot een bepaald maximum en daarom is de stroomsterkte die op LED aangesloten kan worden ook beperkt tot een bepaald maximum. Zou een hogere stroomsterkte door de LED gaan, dan kan het koellichaam die extra warmte niet afvoeren; zijn capaciteit is gewoon te klein. Dan wordt de LED te warm en stuikt de levensduur in elkaar. Soms kan het héél snel gaan; enkele dagen tot zelfs uren!

Meerdere LED’s op 1 driver

De LED heeft dus een constante stroomsterkte nodig om flakkeren te voorkomen en het moet met de juiste stroomsterkte (mA ) gevoed worden om de geprojecteerde levensduur ook te behalen. Als er meerdere LED’s op één driver worden aangesloten, moet dat op een manier uitgevoerd worden die garandeert dat elke LED de juiste stroomsterkte krijgt aangeboden. Dat wordt bereikt door de LED’s in serie aan te sluiten. In de praktische zin betekent het, dat een kabel van de pluspool van de LED-driver naar de pluspool van de LED gaat. Vervolgens wordt een kabel aangesloten op de minpool van die ene LED. Sluit die kabel dan aan op de pluspool van de volgende LED. Breng een kabel van de minpool naar de pluspool van de volgende LED. Ga zo verder totdat alle LED zijn verbonden en één minpool overblijft die nog niet aansloten is. Die ene minpool moet op de minpool van de LED-driver worden aangesloten. Deze manier van bekabelen heet serie schakelen. Het is dezelfde manier waarop kerstboomlampjes zijn aangesloten.

Wat is LED?

ILED staat voor Inorganic Light Emitting Diode. Dit ter onderscheiding van OLED dat staat voor Organanic Light Emitting Diode. Het verschil zit in het toegepaste materiaal waarvan de led gemaakt is en hoe het licht verdeeld wordt. De OLED levert zijn licht via een grote oppervlakte, waar een ILED vanuit een enkele punt levert. De ILED wordt gewoon LED genoemd.

Toepassingen led verlichting

Inmiddels heeft LED algemeen zijn intrede gemaakt in zo'n beetje elke toepassing met verlichting en verlichtingsarmaturen. Veel fabrikanten brengen nog enkel en allleen armaturen op de markt zoals hanglampen, wandlampen, plafondlampen (spots), inbouwspots etc.etc. met geintegreerde led's. Als deze armaturen hun belofte nakomen zouden ze in veel gevallen wel tientallen jaren mee moeten gaan, is echter de geintegreerde led module stuk, dan is feitelijk het hele armatuur stuk en dient deze in zijn geheel vervangen te worden. Een aantal fabrikanten werkt ook met geintegreerde led's maar zodanig dat een module door een installateur te vervangen is, in dit geval kan volstaan worden met het repareren / vervangen van een onderdeel. In het kader van duurzaamheid is dit natuurlijk aan te bevelen.  

Led lampen

Voor zo'n beetje elke lamp (en dan spreken we over een losse lichtbron en niet het armatuur) is wel een led alternatief te verkrijgen tegenwoordig. Het aanbod in veel voorkomende lampvoeten zoals E27, E14 en GU10 is vele malen hoger dan het aanbod led lampen geschikt voor een R7s 78mm lampvoet, bijkomend probleem voor het laatste type lamp is ook de grootte van het lampje. Daar waar de halogeen variant zeer compact is en daarop de meeste armaturen ook zijn afgestemd, valt het niet mee om de led techniek en een even zo klein lampje te krijgen met als gevolg dat ze veel groter worden en weer niet geschikt zijn voor ieder armatuur. Voor de veel voorkomende fittingen is dit echter geen probleem en kunnen we zeer tevreden zijn over het aanbod led lampen die de warme sfeervolle kleur van de ouderwetse gloeilamp al benaderen. Vooral led filament (gold) lampen zijn zeer warm van kleur met een kleurtemperatuur van zo'n 2000K - 2200K en dus een prima alternatief voor de (kooldraad) gloeilamp.

Dimbaarheid led

Zoals hierboven geschetst is het aanbod, de variatie en de kleur van het licht van led lichtbronnen prima te noemen, echter het probleem ontstaat bij de dimbaarheid van led. Waar iedereen in zijn of haar woning nog veelal gebruik maakt van de 'gewone' dimmer, algemeen geschikt voor gloei -en halogeenlampen wil dit niet zeggen dat dit dan ook naadloos aansluit op de techniek van dimbare led lampen. We stellen niet bij voorbaat dat het niet perfect werkt, maar de kans is groot dat de led lampen gaan knipperen als ze te ver gedimd worden.

Led voeding / driver

Als we kijken naar de voeding en drivers voor led's komen we een aantal mogelijkheden tegen, 12V en 24V voedingen tbv led maar veel inbouwspots dienen nog los te worden voorzien van een eigen led driver, 350mA of 480mA zijn veel voorkomend. De driver is feitelijk de 'omvormer' om de 230V stroom uit het plafond geschikt te maken voor de led inbouwspot. Ook hier geldt dat als u deze dimbaar wenst te maken, dat de gekozen led driver ook dimbaar is, anders heeft het geen enkele zin de schakelaar te vervangen door een inbouwdimmer want het werkt simpelweg niet.